Уур амьсгалын өөрчлөлт, дэлхийн хэмжээнд эрчим хүчний хангамжийн хомсдол үүсэж болзошгүй энэ цаг үед барилгын салбарын эрчим хүчний хэмнэлт нь хамгийн их яригддаг сэдэв юм. Гэхдээ дэлхийн хамгийн хүйтэн нийслэл Улаанбаатарт энэ сэдэв илүү том цар хүрээтэй. Сайн дулаалгагүй бол өвлийн улиралд хүйтэн барилга байшинд зутарч, хүүхэд, өндөр настнууд төдийгүй хүн бүрт хор хөнөөл учруулдаг гамшгийн хэмжээтэй агаарын бохирдолд нэрвэгдэнэ гэсэн үг юм. Тиймээс үүнийг сайжруулж, илүү сайхан амьдрах орчныг бүрдүүлэх нь Улаанбаатар хотын нэн тэргүүний зорилтуудын нэг юм.
Төслийн хүрээнд гэр хорооллын 22 сургууль, цэцэрлэгийн барилгад дулаан техникийн шинэчлэл хийсэн. Үүний үр дүнд эрчим хүчний хэрэглээ 40 хувиар буурч, агаарын бохирдол буурч, барилгын ашиглалтын хугацаа уртасч, сургалтын орчин сайжирсан байна. Жилд тооцсон CO2 хэмнэлт нь 5296.5 тонн болно. Барилгын үйл ажиллагааг 30 жил ашиглахад 158,895 тонн CO2 хэмнэгдэх юм. Дулаахан цэцэрлэгт хамрагдаж байгаа хүүхдүүд засваргүй цэцэрлэгт хамрагдаж байгаа хүүхдүүдээс хамаагүй эрүүл саруул байдаг. Нөхөн сэргээж засварлахын өмнө 15 хэмээс 22 хэм хүртэл өөрчлөгдөж, өрөөний температур хүйтэн, засвар хийгээгүй цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн өвчилсөн өдрийн бараг тал хувийг эзэлж байна. 2017 онтой харьцуулахад өвчлөлийн тоо 48 хувиар буурч, чөлөө авсан багш нар 78 хувиар буурсан байна.
Төсөл нь төсвийн хөрөнгө оруулалтын менежментийг нэвтрүүлэх, эрчим хүчний үр ашигтай технологи, санхүүгийн хэрэгслийг мэддэг хувийн хэвшлийн оролцоог сайжруулах замаар Улаанбаатар хотын эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэх үндсэн зорилгодоо хүрэхийн тулд бие биенээ харилцан дэмжсэн 4 бүрэлдэхүүн хэсэг бүхий цогц үзэл баримтлалтайгаар хэрэгжсэн.
Тухайлбал, төсвийн санхүүгийн удирдлагын чадавхыг бэхжүүлэх, төсвийн зарцуулалтыг үр ашигтай, ил тод болгох зорилгоор хөрөнгө оруулалтын мэдээллийн удирдлагын тогтолцоог нэвтрүүлж холбогдох журмуудыг шинэчлэн дагалдах заавар, гарын авлагуудыг боловсруулж нийтийн хүртээл болгожээ. Энэ нь нийслэлийн харьяа байгууллагуудын ажлын ачааллыг хөнгөвчилж, ажлын уялдаа холбоог сайжруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулсан.
Түүнчлэн хотын төсвийн мэдээллийг иргэдэд нээлттэй хүргэхэд зориулан боловсруулсан “Нийслэлийн төсвийн гарын авлага”, жендерийн мэдрэмжтэй төлөвлөлтийн удирдамж, их засварын ажилд дэмжлэг үзүүлэх “Эцэг эхийн оролцоот үр дүнд суурилсан хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хийх аргачлал“ зэрэг баримт бичгүүдийг боловсруулж, олон тооны сургалтуудыг зохион байгуулсан нь сайн засаглалыг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулжээ.
Мөн энэхүү төслийн хүрээнд боловсруулж өргөн барьсан Улаанбаатар хотын “Орон нутгийн эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөө” (LEEAP) нь эрчим хүчний үр ашгийг дээшлүүлэх богино, дунд болон урт хугацааны зорилт, үйл ажиллагаануудыг тодорхойлж, энэ чиглэлээр нийслэлийн төсөвт тодорхой хөрөнгө санхүүжилтийг системтэйгээр тусгах, хөрөнгө оруулалтын тогтвортой орчныг бүрдүүлэх, улмаар хүлэмжийн хийг бууруулж уур амьсгалын өөрчлөлтийн чиглэлээр хотуудын өсөн нэмэгдэж буй үүрэг амлалтыг биелүүлэхэд нэн тустай баримт бичиг болсон байна. Улаанбаатар хот Эрчим хүчний хэмнэлтийн тухай хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлэхэд тустай энэ анхдагч баримт бичгийг ойрын хугацаанд хэлэлцэж албажуулахаар төлөвлөжээ.
Төслийн хүрээнд Монголын Банкны Холбоо (МБХ), Монголын Тогтвортой Санхүүжилтийн Холбоо (TоС)-той хамтран Монгол Улсад анх удаа эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууцны ипотекийн зээлийн схемийг туршиж нэвтрүүлэх загвар төслийг санаачлан 2020, 2021 онд хэрэгжүүлсэн. Банкны холбоо нь Монгол Улсад буй 12 банкны 7 нь хамруулж Улаанбаатар хотын гэр хороололд амьдардаг айл өрхүүдэд эрчим хүчний хэмнэлттэй ипотекийн зээл олгох санхүүгийн шинэ бүтээгдэхүүн боловсруулж улмаар эрчим хүчний хэмнэлттэй, өвлийн улиралд нүүрс түлдэггүй нийт 26 эрчим хүчний хэмнэлттэй байшин баригдсан байна. Хүмүүсийн эрэлт хэрэгцээг хангахын тулд эрчим хүчний хэмнэлттэй төрөл бүрийн хийц бүхий 24 байшингийн загварыг бэлэн болгосон байна. Энэхүү схемийн хүрээнд баригдсан байшингуудын нэг нь ногоон барилгын үнэлгээний EDGE системээр аудит хийлгэж, гэрчилгээ авсан байна. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэлгээний системээр албан ёсоор гэрчилгээжсэн анхны ногоон барилгатай болсон юм.
Эцэст нь, оролцогч талуудын чадавхыг бэхжүүлэхийн тулд барилгын салбарын мэргэжлийн боловсон хүчнийг давтан сургаж хөгжүүлэх хөтөлбөрийн хүрээнд эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга байгууламжийн цахим сургалтын хөтөлбөрийг боловсруулан Монголын Барилгын Зураг Төсөл Зохиогчдын Холбоо зэрэг байгууллагын цахим хуудсанд байршуулсан бөгөөд эдгээр сургалтын хөтөлбөрүүдийг салбарын холбогдох байгууллагуудад нэвтрүүлж тогтвортой авч явах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байна. Төслийн хугацаанд барилгын болон банкны салбарын нийт 716 хүнийг сургаж барилгын эрчим хүчний үр ашигтай засвар шинэчлэлийн талаарх мэдлэг, технологийг хувийн хэвшилд эзэмшүүлсэн байна.
Төслийн эдгээр болон бусад олон үр дүн, үр нөлөөг зөвхөн төслийн ололт амжилтыг баримтжуулах төдийгүй эдгээр сэдвийг цаашид хэрхэн хөгжүүлэх талаар санаа, арга хэрэгслийг өгөх зорилгоор үр дүнгийн товхимолд эмхэтгэн нийтийн хүртээл болгожээ. Сургалтад тус болохуйц нэмэлт мэдээлэл, холбоо барих хаягуудыг байршуулсан нь энэхүү баримт бичгийг цаашид үргэлжлүүлэн ашиглах боломжийг олгожээ.
Дэлгэрэнгүйг Германы хамтын ажиллагааны нийгэмлэгийн сайтаас аваарай.
