Ina valisch plain ideas rumantschas per la Chasa federala

Ils 21 da favrer 2022 cumenza l'emna internaziunala da la lingua rumantscha («Emna rumantscha»). Questa iniziativa è vegnida lantschada l'onn passà dal DFAE en collavuraziun cun il chantun Grischun e cun la Lia Rumantscha. Quest onn ha il president da la Confederaziun envidà dudesch scolaras e scolars dal stgalim secundar da Savognin e da Scuol a Berna. Els han purtà cun sai ina valisch plain propostas per render enconuschenta la lingua e la cultura rumantscha en Svizra ed a l'exteriur.

21.02.2022
EDA
Präsident Ignazio Cassis mit den Schülern von Scuol und Savognin.

Quest onn ha il president da la Confederaziun envidà dudesch scolaras e scolars dal stgalim secundar da Savognin e da Scuol a Berna © Keystone

Zum Artikel in deutscher Sprache.

Las scolaras ed ils scolars tranter 14 e 16 onns che represchentan il surmiran ed il vallader han retschavì in invit tut spezial: inscuntrar il president da la Confederaziun a Berna per inaugurar cun el la segunda ediziun da la «Emna rumantscha». Las giuvnas ambassaduras ed ils giuvens ambassadurs da la lingua rumantscha èn arrivads ils 20 da favrer 2022 a Berna. La data n'è betg vegnida tschernida casualmain: Ils 20 da favrer 1938 è il rumantsch vegnì renconuschì uffizialmain sco lingua naziunala. Las scolaras ed ils scolars èn arrivads a Berna al binari 5 cun ina valisch particulara cun l'inscripziun «valisch rumantscha» – pronta per vegnir prendida en consegna en la Chasa federala.

Ina valisch rumantscha plain diversitad

«Rumantsch: in ferm toc Svizra». Ma er in ferm toc mund. Quai è il motto da la «Emna rumantscha» ch'il Departament federal d'affars exteriurs (DFAE) organisescha en collavuraziun cun il chantun Grischun. Co po la lingua e la cultura rumantscha vegnir rendida pli enconuschenta en Svizra? Co duai ella vegnir preschentada a l'exteriur? Las scolaras ed ils scolars han preschentà lur ideas e lur propostas al president da la Confederaziun Ignazio Cassis ed al cusseglier guvernativ e schef dal Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambient dal chantun Grischun Jon Domenic Parolini.

Rumantsch – in ferm toc Svizra ed in ferm toc mund! L'Emna rumantscha porscha la pussaivladad da mussar la diversitad da noss pajais.

«Coesiun e passiun per la diversitad: Sin questas fermezzas sto la Svizra sa concentrar per superar sias sfidas. Las scolaras ed ils scolars da Savognin e da Scuol mussan che nossa diversitad maina ad ideas innovativas che distinguan la Svizra er a l'exteriur», ha ditg Ignazio Cassis.

Cun surdar la «valisch rumantscha» han las scolaras ed ils scolars inaugurà l'emna tematica davart la lingua rumantscha ed han surdà la batgetta a las represchentanzas svizras a l'exteriur. 

Engaschi da las represchentanzas svizras a l'exteriur

Las ambassadas ed ils consulats svizzers organiseschan er quest onn puspè occurrenzas per render pli enconuschenta la lingua e la cultura rumantscha en lur pajais – pervia da las mesiras en connex cun COVID-19 oravant tut en furma d'eveniments e da cuntegns digitals. Da la playlist da la «Emna rumantscha» a la preschentaziun d'in film documentar davart Not Vital a New York fin a recepts en furma da video ed intervistas cun Rumantschas e Rumantschs tranter Vancouver e Francfurt. La «Emna rumantscha» n'è betg limitada mo ad in'emna, mabain porscha – ensemen cun las ulteriuras emnas tematicas, sco per exempel l'emna da la lingua taliana – la chaschun da suttastritgar la diversitad da noss pajais. Grazia a l'iniziativa da l'ambassada svizra en l'Etiopia han ins per exempel pudì udir l'october 2021, a chaschun dal maraton da lectura «Dante Marathon Reading» ad Addis Abeba, ultra da 21 autras linguas er il rumantsch. En collavuraziun cun la Lia Rumantscha organisescha il consulat general svizzer a Milaun il matg 2022 in'occurrenza davart las colliaziuns tranter il rumantsch ed il ladin da las Dolomitas.

Er las collavuraturas ed ils collavuraturs dal DFAE s'engaschan: Passà 140 collavuraturas e collavuraturs da differents pajais èn s'annunziads per il curs da rumantsch ch'il departament porscha questa emna. La «valisch rumantscha» da las scolaras e dals scolars da Savognin e da Scuol porscha numerus impuls sco er la chaschun da vegnir a savair dapli davart la quarta lingua naziunala e da pensar gia al 20 da favrer 2023.

Plurilinguitad: la collavuraziun dal DFAE cun ils chantuns Grischun e Tessin

La promoziun da las linguas minoritaras en Svizra fa ultra da quai part dal dialog politic structurà e cuntinuà ch'il schef dal DFAE maina cun ils chantuns Grischun e Tessin. En il rom da quest barat è tranter auter er naschì il program «Piccolo Erasmus» che permetta al persunal da l'administraziun federala da lavurar en ina da las duas administraziuns chantunalas e viceversa. Ellas ed els pon uschia prender ina invista persunala e professiunala da la diversitad da la Svizra.

Zum Anfang