Eidgenössisches Departement für
auswärtige Angelegenheiten EDA

Emna Rumantscha

L’Emna internaziunala da la lingua rumantscha (Emna rumantscha) è vegnida lantschada sin iniziativa dal cusseglier federal Ignazio Cassis. Dapi l’onn 2021 vegn ella organisada dal DFAE en collavuraziun cun il chantun Grischun e cun la Lia Rumantscha. La finamira è da suttastritgar l’impurtanza da la plurilinguitad per la coesiun naziunala e per la politica exteriura da la Svizra cun metter l’accent sin la pli pitschna e pli veglia lingua naziunala svizra.

A Zuoz, en l’Engiadin’Ota, ha il cusseglier federal Ignazio Cassis lantschà l’idea d’organisar in’Emna internaziunala da la lingua rumantscha a chaschun dal tschientavel anniversari da la Lia Rumantscha ch’è vegnì festivà l’onn 2019. Per realisar quest’idea ha il Departament federal d’affars exteriurs (DFAE) collavurà cun il chantun Grischun e cun la Lia Rumantscha. L’emprima ediziun da l’Emna rumantscha ha gì lieu l’onn 2021. Dapi lura vegn ella organisada mintg’onn durant l’emna dals 20 da favrer, damai il di, cura ch’il rumantsch è daventà uffizialmain la quarta lingua naziunala svizra l’onn 1938 (leger la chascha qua sutvart).

L’Emna rumantscha cumenza mintgamai cun in’occurrenza uffiziala en Svizra u a l’exteriur, tranter auter cun la participaziun dal cusseglier federal Ignazio Cassis. Er las represchentanzas da la Svizra a l’exteriur giogan ina rolla impurtanta, cura ch’i va per promover la lingua e la cultura rumantscha en il pajais ospitant durant quest’emna. Ellas organiseschan inscunters, eveniments u curs da lingua.

N’emporta betg nua e co che l’Emna rumantscha vegn festivada, la finamira resta la medema. I va per suttastritgar l’impurtanza da la plurilinguitad per la coesiun naziunala, ma er per la politica exteriura svizra, e per far pli enconuschent il rumantsch ed il mintgadi multicultural en Svizra. «L’Emna rumantscha è l’occasiun da cundivider cun auters pajais l’experientscha da viver mintga di cun pliras culturas e cun ina gronda diversitad d’opiniuns. La diversitad nutrescha il dialog. Quel è pli impurtant che mai en il context geopolitic difficil actual», di il cusseglier federal Ignazio Cassis.

Emprima Emna rumantscha

Inscripziun «Rumantsch, in ferm toc Svizra». — Per l’emprima ediziun da l’Emna rumantscha è vegnì tschernì il slogan «Rumantsch, in ferm toc Svizra». © EDA

Pertge è il rumantsch «in ferm toc Svizra»? Quai è stà il tema da l’emprima Emna rumantscha. Ella ha gì lieu ils 19 da favrer 2021 ed ha stuì vegnir manada tras online pervia da la pandemia da COVID-19. Davent da Berna han il cusseglier federal Ignazio Cassis ed il president da la Regenza grischuna da lez temp Mario Cavigelli discurrì cun scolaras e scolars secundars da Glion. A questa occurrenza ch’è vegnida emessa live sur Radiotelevisiun Svizra Rumantscha, han discurrì anc autras persunalitads rumantschas da differents secturs, sco per exempel il cusseglier guvernativ dal Grischun Jon Domenic Parolini, ina represchentanta ed in represchentant dal DFAE (l’ambassadur Chasper Sarott e la diplomata Aita Pult), Gianna Olinda Cadonau (Lia Rumantscha) e Rico Valär (Universitad da Turitg).

Link a l’occurrenza online da l’emprima Emna rumantscha

Communicaziun a las medias: Cusseglier federal Ignazio Cassis lantscha ensemen cun la Regenza grischuna l’emprima ediziun da la «Emna rumantscha», 18.02.2021

Artitgel: Emprima ediziun da la «Emna rumantscha», 18.02.2021

Segunda Emna rumantscha

Scolaras e scolars da Scuol e da Savognin èn arrivads cun ina valisch plain ideas per il schef dal DFAE Ignazio Cassis. — Il cusseglier federal Ignazio Cassis (cun il dies vers la camera) beneventa scolaras e scolars en la Chasa federala. © Keystone

L’onn 2022 ha Ignazio Cassis envidà ina gruppa da scolaras e scolars dal stgalim secundar da Scuol e da Savognin a Berna per inaugurar l’Emna rumantscha ensemen cun il cusseglier guvernativ Jon Domenic Parolini. La delegaziun è arrivada cun ina valisch plain ideas per promover la lingua e la cultura rumantscha en Svizra e per la render enconuschenta a l'exteriur.

Tranter las propostas era er in workshop da cuschinar...

Link al video da la segunda Emna rumantscha

Communicaziun a las medias: Ina valisch plain ideas rumantschas en la Chasa federala, 21.02.2022

Artitgel: Ina valisch plain ideas rumantschas en la Chasa federala, 21.02.2022

Terza Emna rumantscha

Il cusseglier federal Ignazio Cassis cuschina tranter auter cun il cusseglier guvernativ dal Grischun Jon Domenic Parolini sut la batgetta dal cuschinier grischun Andreas Baselgia. — A chaschun da la terza Emna rumantscha è vegnì organisà in workshop da cuschinar spezialitads grischunas. Da la partida è er stà il cusseglier federal Ignazio Cassis. © EDA

Capuns, bizochels e maluns: Durant l’Emna rumantscha 2023 è la culinarica grischuna stada en il center. Sco quai che las scolaras e scolars avevan proponì (guardar segunda Emna rumantscha), è vegnì organisà in workshop da cuschinar sut la batgetta dal cuschinier grischun Andreas Baselgia. Da la partida èn stads tranter auter il cusseglier federal Ignazio Cassis, il president dal Cussegl naziunal Martin Candinas ed il cusseglier guvernativ dal Grischun Jon Domenic Parolini.

Er represchentantas e represchentants da las ambassadas svizras en l’Italia, en Frantscha, en Belgia ed en la Gronda Britannia sco er da las ambassadas da la Spagna e da l’Austria en Svizra han participà. Quai ch’els han emprendì davart la cultura rumantscha, pon els ussa transmetter a lur atgnas represchentanzas.

L’ambassada svizra en la Gronda Britannia per exempel ha applitgà la savida ch’ella è s’acquistada en il workshop, durant ina «saira rumantscha» a Londra. Il consulat general svizzer a New York da sia vart ha organisà l’emprim curs da rumantsch en la metropola. Ultra da quai ha el puspè mussà ina seria da videos da «crash curs rumantsch» ch’èn vegnids registrads en lieus iconics da la citad, sco per exempel en la metro, al Times Square, en la Wallstreet ed a la sedia da la ONU.

Communicaziun a las medias: Culinarica grischuna per l’avertura da la terza Emna rumantscha, 20.02.2023

Quarta Emna rumantscha

Vista da surengiu sin ina blatga cun pleds dissegnads en differentas colurs ch’è rasada ora per terra. — «La grande pagina bianca» (la gronda pagina alva) è in’ovra d’art participativa ch’è vegnida stgaffida ensemen cun l’artist talian Ivan Tresoldi per l’Emna rumantscha 2024. © Giulia Gorla

L’onn 2024 ha l’avertura uffiziala da l’Emna rumantscha gì lieu per l’emprima giada a l’exteriur, e quai en l’Italia. La Svizra e l’Italia n’han betg mo duas grondas linguas europeicas (talian e tudestg) sco punct cuminaivel, mabain er trais linguas retorumantschas (rumantsch, ladin da las Dolomitas e furlan).

A Milaun han il cusseglier federal Ignazio Cassis e numerusas represchentantas e represchentants da las autoritads talianas participà ils 19 da favrer 2024 ad in’occurrenza cun il titel «Dals pleds a las ideas: sis regiuns svizras e talianas en il dialog». En il center èn stads temas sco l’innovaziun e la persistenza tranter la Svizra e l’Italia dal Nord.

Per quest’occurrenza è vegnida stgaffida in’ovra d’art participativa, «La grande pagina bianca» (la gronda pagina alva), ensemen cun l’artist talian Ivan Tresoldi. L’ovra è il resultat d’ina collavuraziun tranter il rapper rumantsch Gino Clavuot (alias SNOOK), scolaras e scolars da la Scola svizra a Milaun e giuvnas e giuvens da lingua ladina e furlana. Las giuvnas e giuvens han survegnì l’incumbensa da reflectar davart il concept da l’identitad e d’exprimer lur ideas cun colurs e cun dissegns sin ina blatga alva. L’ultima penellada han fatg las represchentantas ed ils represchentants da las autoritads svizras e talianas preschentas sco simbol per la collavuraziun transcunfinala e per l’engaschi cuminaivel per promover las particularitads linguisticas.

Communicaziun a las medias: Il rumantsch sin la passarella a Milaun, 19.02.2024

Tschintgavla Emna rumantscha

Il cusseglier federal Ignazio Cassis e la linguista rumena Magdalena Popescu sa dattan il maun. — Il cusseglier federal Ignazio Cassis cun la linguista rumena Magdalena Popescu ad in’occurrenza culturala a Bucarest ils 20 da favrer 2025. © EDA

A chaschun da la tschintgavla Emna rumantscha ha il cusseglier federal Ignazio Cassis visità ils 20 da favrer 2025 la chapitala rumena Bucarest. In dals puncts che collieschan la Svizra e la Rumenia è lur mintgadi multicultural e pluriling. Ultra da quai han ils dus pajais duas linguas cuminaivlas: il tudestg ed il talian. Il cusseglier federal Ignazio Cassis ha participà ad in’occurrenza culturala a Bucarest, ensemen cun il cusseglier guvernativ dal Grischun Jon Domenic Parolini e cun represchentantas e represchentants da las autoritads rumenas. L’occurrenza è vegnida organisada da l’ambassada svizra en la Rumenia e dal Museum naziunal en il liber «Dimitrie Gusti». A questa chaschun èn vegnidas undradas la diversitad e las minoritads dals dus pajais. Tranter ils giasts era er la linguista rumena Magdalena Popescu. Ella discurra currentamain rumantsch, surtut sursilvan, ed ha translatà plirs cudeschs dal rumen en rumantsch.

Il cusseglier federal Ignazio Cassis ha er visità Constanța en l’ost da la Rumenia, nua ch’el ha participà tranter auter ad in discurs a la maisa radunda davart l’impurtanza da las minoritads linguisticas per il svilup regiunal. L’Emna rumantscha è stada ina part dal viadi uffizial dal schef dal DFAE en la Rumenia. Il tema da las minoritads è sa tratg sco in fil cotschen tras questa visita.

Ultra da quai è vegnida organisada ina saira rumantscha a Turitg, a la quala eran preschents il schef dal DFAE Ignazio Cassis, il cusseglier guvernativ dal Grischun Jon Domenic Parolini, la presidenta da la citad da Turitg Corine Mauch sco er represchentantas e represchentants da la diaspora rumantscha.

La 5. ediziun da l’Emna rumantscha visita la Rumenia

Communicaziun a las medias: Cunvegna da cooperaziun e minoritads: visita uffiziala dal cusseglier federal Ignazio Cassis en Rumenia, 18.02.2025

Communicaziun a las medias: Il cusseglier federal Ignazio Cassis suttascriva sis cunvegnas da cooperaziun cun la Rumenia, 21.02.2025

Rumantsch

Il rumantsch è ina lingua latina sco il talian, il franzos ed il catalan. El cumpiglia tschintg variantas regiunalas, ils uschenumnads idioms: sursilvan, sutsilvan, surmiran, puter e vallader. Ils idioms vegnan discurrids e scrits e disponan d’atgnas grammaticas e d’agens dicziunaris.

L’onn 1938 è il rumantsch vegnì renconuschì sco quarta lingua naziunala da la Svizra. 91,6 pertschient dals Svizzers han votà per l’artitgel constituziunal correspundent. Ina lingua da scrittira cuminaivla è stada necessaria, per ch’il rumantsch possia vegnir duvrà en l’administraziun. Uschia è vegnì creà l’onn 1982 il «rumantsch grischun».

En la retschertga la pli nova da l’Uffizi federal da statistica han 0,5 pertschient da la populaziun svizra inditgà il rumantsch sco ina da lur linguas principalas. Tenor la Lia Rumantscha han 40 000 persunas rumantsch sco lingua principala, 60 000 persunas discurran rumantsch e 100 000 persunas enclegian rumantsch.

Il DFAE s’engascha per ina repartiziun commensurada da las linguas tranter sias collavuraturas e ses collavuraturs. L’onn 2025 muntava la cumpart da las collavuraturas e collavuraturs cun rumantsch sco lingua principala a 0,5 pertschient. En tut han 29 persunas enconuschientschas dal rumantsch; 15 dad ellas èn bilinguas.

Letzte Aktualisierung 28.07.2025

EDA

Aktuell

Dossiers

Diversidad